CÂY ĐIỀU
Kỹ sư Hồ Đình Hải
Cập nhật ngày 04/04/2014
-Tên gọi khác: Đào lộn hột
-Tên tiếng Anh: Cashew
-Tên khoa học: Anacardium occidentale L.
-Tên đồng nghĩa: Anacardium curatellifolium A.St.-Hil.
-Các loài tương cận: Điều rừng: Anacardium excelsum.
1-Phân loại khoa học
Giới (regnum):
|
Thực vật (Plantae)
|
Ngành (Division):
|
Thực vật có hoa (Angiospermae)
|
Lớp (Class):
|
Hai lá mầm thực sự (Eudicots)
|
Phân lớp (Subclass):
|
Phân lớp Hoa hồng (tạm) (Rosids)
|
Bồ hòn (Sapindales)
|
|
Đào lộn hột (Anacardiaceae)
|
|
Đào lộn hột
(Anacardium)
|
|
Đào lộn hột: A. occidentale
|
2-Phân bố
Cây Điều hay còn gọi là cây Đào lộn hột (Anacardium occidentale L.) có nguồn gốc từ vùng Đông bắc Brasil, được nhập về Châu Á và Châu Phi trong khoảng năm 1560-1565
sau khi các đế quốc thực dân Châu Âu phát hiện ra Châu Mỹ.
Hiện nay loài cây này trở thành cây công nghiệp được phát
triển ở khắp các
khu vực khí hậu nhiệt đới ở Châu Mỹ, Châu Phi, Châu
Á và Châu Úc để lấy nhân hạt chế biến làm thực phẩm.
Ở Việt Nam Cây điều mọc hoang hoặc dược trồng
trên khắp cả nước và cây điều công nghiệp được trồng rất nhiều ở các tỉnh vùng cao phía Nam
Từ năm 2006 đến năm 2010 Việt Nam trở thành quốc gia xuất
khẩu nhân hạt điều đứng vị trí hàng đầu thế giới, và là nước thứ 4 có diện tích
trồng điều lớn nhất thê giới sau Nigeria (1), Ấn Độ (2) và Côte d'Ivoire (3).
Top 10 nước sản xuất hạt điều (còn vỏ) lớn nhất thế giới (2010)
|
||
Nước
|
Sản lượng (tấn)
|
Năng suất
(tấn/ha)
|
650,000
|
1.97
|
|
613,000
|
0.66
|
|
380,000
|
0.44
|
|
289,842
|
0.85
|
|
145,082
|
0.25
|
|
134,681
|
4.79
|
|
104,342
|
0.14
|
|
91,100
|
0.38
|
|
80,000
|
1.0
|
|
69,700
|
0.29
|
|
Thế giới
|
2,757,598
|
0.58
|
Nguồn: Food
& Agriculture Organization (FAO)
|
||
3-Mô tả
Điều là cây nhiệt đới, xanh quanh năm.
-Rể: To, khỏe, mọc sâu và
lan rộng trong đất bên dưới tán lá.
-Quả: Có hai phần cần
phân biệt:
+Quả giả: Chính là phần
chín mọng ăn được. Quả giả dài 10-12 cm,
đường kính 4-8 cm. Phần này chính là cuống
hoa phát triển mà thành. Có nhiều màu sắc: Đỏ, tím, vàng…
+Quả thật: Chính là phần
hạt điều cò nguyên vỏ, hạt thật chính là phần nhân ăn được bên trong. Thuộc
loại quả khô, không tự mở, hình thận, dài 2-3 cm, nặng 5-9g, vỏ ngoài cứng, màu xám, mặt hõm vào, cuống quả phình to thành hình trái lê hay
đào, màu đỏ, vàng hay trắng. Do vậy người ta thường có
cảm tưởng phần cuống quả phình ra là quả, còn quả thật đính vào là hạt, do dó
mà có tên đào lộn hột (tức đào có hột nằm ngoài quả).
-Hạt: Hạt hình thận, có chứa dầu béo.
4-Thành phần hóa học
a-Thành phần dinh dưỡng trong 100 gam nhân hạt điều tươi
Thành phần
|
Số lượng
|
2,314 kJ (553 kcal)
|
|
5.2 g
|
|
30.19 g
|
|
- Starch
|
23.49 g
|
- Sugars
|
5.91 g
|
3.3 g
|
|
43.85 g
|
|
7.78 g
|
|
23.8 g
|
|
7.85 g
|
|
18.22 g
|
|
0.42 mg (37%)
|
|
0.06 mg (5%)
|
|
1.06 mg (7%)
|
|
Pantothenic acid (B5)
|
0.86 mg (17%)
|
0.42 mg (32%)
|
|
Folate (vit. B9)
|
25 μg (6%)
|
0.5 mg (1%)
|
|
0.9 mg (6%)
|
|
37 mg (4%)
|
|
6.68 mg (51%)
|
|
292 mg (82%)
|
|
1.66 mg (79%)
|
|
593 mg (85%)
|
|
660 mg (14%)
|
|
12 mg (1%)
|
|
5.78 mg (61%)
|
|
b-Thành phần giá trị
dinh dưỡng của nhân hạt điều thương phẩm
Nhân điều là thành phần chính của cây điều dùng để buôn bán
trao đổi trên thị trường. Nhân điều có hàm lượng các chất đạm ,các chất béo và
hydrat cacbon khá cao, có mặt nhiều loại vitamin, khoáng đáp ứng nhu cầu cơ
thể.
1.Hàm luợng các chất khoáng có trong nhân điều.
Chất
khoáng
|
Nhân đã
bóc vỏ lụa
|
Nhân
chưa bóc vỏ lụa
|
Natri
|
48
|
50
|
Kali
|
5421
|
65.5
|
Calci
|
248
|
268
|
Magie
|
2536
|
2650
|
Sắt
|
60
|
64
|
Đồng
|
22
|
25
|
Kẽm
|
38
|
42
|
Mangan
|
18
|
19
|
Photpho
|
8400
|
6900
|
Lưu huỳnh
|
1600
|
11600
|
Clo
|
vết
|
vết
|
2.Các Chất Đạm.
Nhân hạt điều chứa trên 20% các chất đạm thực vật, về số
lượng tương đương với đậu nành và đậu phọng nhưng về chất thì tương đương với
thịt, trứng, sữa.
2-a- Hàm luợng các axit amin (tính theo % của protein trong
nhân điều)
Arginine
|
10.3
|
Histidin
|
1.8
|
Lysine
|
3.3
|
Tyrosine
|
3.2
|
Phenylalanine
|
4.4
|
Cystin
|
1
|
Methinonine
|
1.3
|
Threonine
|
2.8
|
Valin
|
4.5
|
2-b- Các Chất Béo
Ở nhân hạt điều các chất béo chiếm khoảng 47%, trong số này
có trên 80% các chất béo chưa bão hòa, tỷ lệ các chất béo chưa bão hòa và bão
hòa là 4:1 rất có lợi. Các chất béo chưa bão hòa không những không tạo ra
cholesterol mà còn có tác động diều hoà và làm giảm lượng cholesterol trong máu
giúp tránh được các bệnh về tim mạch.
2-c-Axit Béo
Các axit béo chủ yếu hỗ trợ việc điều chỉnh sự cân bằng của
các chất béo bão hòa và cholesterol trong các tế bào EFAs là những nhân tố có
tính quyết định trong việc giữ trạng thái lỏng của màng tế bào . EFAs có ích
chủ yếu trong việc hình thành các màng và chỉnh sửa các mô. Sự thiếu EFAs có
thể dẫn đến bệnh tiểu đường, hen phế quản rối loạn thận và viêm khớp.
2-d-Các Chất Đường
Hydrat cacbon trong nhân điều chiếm một tỉ lệ rất thấp
khoảng 20% , trong đó đường hoà tan chiếm 1% đủ tạo ra mùi,vị dễ chịu hấp dẫn
của nhân điều mà không bị béo phì. Các bệnh nhân tiểu đường và béo phì có thể
có thể sử dụng nhân điều an toàn.
2-e-Thành Phần Xơ
Thành phần xơ có trong nhân điếu cũng là một thành phần có
lợi, xơ ở trong ruột giúp làm giảm cholesterol từ thực phẩm ăn vào, chữa táo
bón, nhiều chất xơ trong khẩu phần ăn bảo vệ cơ thể khởi bệnh ung thư, trục
trặc ở thận và viêm ruột thừa.
2-f-Vitamin
Nhân điều giàu vitamin B đặc biệt là thiamin (B 1) hữu ích
đối với việc kích thích ăn ngon miệng và hệ thống thần kinh. Nhân điều cũng
giàu vitamin E giúp chống suy nhược, thiếu máu.
2-g-Chất
Khoáng
Nhân điều là thực phẩm giàu chất khoáng như Caclcium,
Selenuin, Magnesium, kẽm, phospho, đồng và sắt dưới dạng hữu cơ có tác dụng bảo
vệ sức khoẻ và thần kinh cho con người .
2-h-Năng
Lượng .
Năng luợng nhân điều cung cấp so với các thực phẩm khác.
Loại
thực phẩm
|
Năng
lượng/1kg thực phẩm
|
Nhân điều
|
6000 calo
|
Ngũ cốc
|
3600 calo
|
Thịt
|
1800 calo
|
Trái cây
|
650 calo
|
Nguồn: Bộ Nông Nghiệp Hoa Kỳ (USDA Nutrient Database)
+Thành phần hóa học có trong vỏ hạt điều:
Vỏ là lớp vỏ bao quanh nhân, vỏ chiếm 69%, nhân chiếm 26%
trọng lượng quả thực. Thành phần chủ yếu của vỏ là cardol và anacardic.
Trong dịch chiết tinh dầu vỏ hạt điều (vỏ quả thật) có chứa:
anacardic acids (70%), cardol (18%)
và cardanol (5%).
+Thành phần hóa học có trong thịt quả (giả) của cây điều:
Phần mềm mọng nước của điều chứa 10% đường, vitamin C với hàm
lượng cao (261,5mg trong 100g phần ăn được), nhiều gấp 5-6 lần ở cam, chanh,
chuối.
Từ bộ phận này, có thể ép lấy dịch rồi cho lên men thành một
thứ rượu nhẹ, thơm ngon mùi dâu tây, vị ngọt, hơi chua, chát, có tác dụng bổ
dưỡng, làm ăn ngon, lợi tiểu, chống nôn.
Tóm lại: Trong 100g nhân hạt
có 45g lipit, 26g đường bột, 21g protein (nhiều hơn lạc), 2,5% muối khoáng và
nhiều Vitamin A1 , B1, B2, B6, PP, E. Quả giả (cuống phình to) chiếm 90% trọng
lượng cả quả, quả thật chiếm 10% trọng lượng cả quả, nhân chiếm 20% trọng lượng
quả thật. Trong quả giả có 85-90% nước, 7-13% gluxit, 0,7-0,9% protit, rất
nhiều vitamin, nhất là vitamin C (9 lần nhiều hơn trong cam ngọt), 0,2% chất
khoáng và 0,1% lipit.
5-Công dụng
a- Các bộ phận của cây điều dùng làm thực phẩm:
+Lá điều non dùng
làm rau sống:
Ở Việt nam lá điều non dược dùng làm rau sống, thường dùng
nguyên lá để xúc thịt bầm xào thay cho bánh trán và có hương vị vừa chát, vừa
thơm như các món “thịt chuột xúc lá điều”, “thịt rắn xúc lá điều”, “cá linh kho
lạt xúc lá điều”, “tép riêu chấy xúc lá điều”… là những món ăn đặc sản của
người dân Nam Bộ.
Ngoài ra lá điều non còn là thành phần của rổ rau tập tàng
của người dân Nam Bộ.
+Quả điều chín
dùng làm rau sống:
Quả điều (thực ra là Quả giả hay cuốn quả phát triển) mềm, mọng nước, có vị
ngọt, chát và thơm nồng, dược bổ dọc hay xắt ngang thành nhiều mảnh dùng làm
rau sống chung với khế, chuối chát, rau tập tàng…để ăn với các món mắm, đặc
biệt là với mắm ruốc, mắm tôm và các món thịt, cá kho…
+Quả điều chín
dùng để ăn chơi:
Phần mềm mọng nước (quả giả) có vị ngọt, chát và thơm, rất giàu vitamin C, có thể
ăn tươi. Trẻ con Nam Bộ và kể cả người lớn cũng
rất thích ăn quả điều chín với muối hột hoặc mắm ruốc.
Phần mềm mọng nước này thái mỏng, thêm muối và ớt như một
món ăn tráng miệng.
Tuy nhiên không nên ăn nhiều quả điều tươi vì chất chát của nó dể gây tưa lưỡi và rát họng.
Thịt quả giả phối hợp với một số quả khác làm nước sinh tố
giải khát phổ biến ở các tỉnh phía Nam
+Quả điều chín
dùng để ủ rượu:
Quả điều chín được để vào keo, thêm đường cát phủ lên cho
ngập. Sau vài tuần quả điều tự lên men rượu thơn ngon như rượu vang. Rượu chế biến từ quả điều có thể dùng xoa bóp khi đau nhức, súc miệng chữa viêm họng, chống
nôn mửa.
Loại rượu điều đậm đặc uống có tác dụng trị bệnh thổ tả.
Ở các nước Đông Nam Á người ta chiết lấy nước ép quả điều để
chế ra các loại nước giải khát lên men và rượu vang trái cây.
+Nhân quả điều xấy
khô được dùng làm thực phẩm cao cấp:
Nhân là sản phẩm chính của cây
Điều do có giá trị cao, sử dụng đa dạng, sau khi loại hết vỏ, được rang hoặc
dùng tươi hoặc dùng trong chế biến bánh, kẹo.
Nhân Điều rất ngon bùi như hạt dẻ hay hạnh nhân, ngon hơn
lạc, được dùng trong chế biến chocola, kẹo Nuga, bánh ngọt, bánh quy, kem. Nhân
điều rang là món nhậu lai rai rất tốt.
Một số nước dùng nhân điều thay sữa đối với một số người bị
dị ứng sữa, người béo phì không muốn tăng cân, dùng cho các vận động viên thể
thao và luyện tập thể hình.
Với đầy đủ các chất dinh dưỡng quan trọng cần thiết, điều là
thực phẩm ăn chay lí tưởng và là một dược phẩm có giá trị đối với một số bệnh.
Là thực phẩm giàu chất béo 0%
cholesterol thích hợp cho người
ăn kiêng hiện nay các nước phát triển đang khuyến khích sử dụng nhân điều ngày
càng tăng. Các nuớc nhâp khầu và tiêu thụ nhân điều nhiều nhất trên thế giới là
Mỹ chiếm gần 2/3 sản luợng nhân điều thế giới, khối các nước thuộc Liên Xô cũ
liên minh Châu Âu.(EU) và Nhật Bản.
Việt Nam là nước có sản lượng
hạt điều xuất khẩu lớn nhất thế giới từ năm 2007-2010, hiện nay dứng hàng thứ ba.
Hạt điều xấy khô chứa trong túi nhựa rút chân không là món
thực phẩm ăn liền hay để làm gia vị chế biến các thực ăn khác đang thịnh hành ở
Việt Nam
Nhân hạtđiều
Thương phẩm hạt điều
b- Các bộ phận của cây điều dùng làm thuốc:
+Theo Đông y: Hạt điều có vị ngọt, bùi, tính ấm, tác dụng bổ dưỡng, làm
dịu, trừ đàm. Rất tốt cho người suy nhược cơ thể, đau họng, ho do phong hàn,
nhiều đàm.
-Ở Philippines
-Ở Malaysia
+Theo Tây y:
Công nhận các
tính năng dược liệu sau đây của nhân hạt cây điều:
• Không chứa cholesterol và cực kỳ an toàn cho tim.
• Có tác dụng xây dựng cơ thể.
• Giúp trong việc duy trì nướu răng và răng khỏe mạnh.
• Cung cấp năng lượng cho cơ thể và được coi là một loại
thực phẩm giàu năng lượng.
• Có chứa các chất béo không bão hòa đơn lành mạnh, giúp bảo
vệ tim của bạn vì nó giúp làm giảm các chất béo trung tính thường gây ra bệnh
tim.
• Có đặc tính chống oxy hóa, hạt điều giúp loại bỏ các gốc
tự do gây ung thư.
• Giàu magiê. Magiê cùng với canxi có tác dụng xây dựng cơ
bắp khỏe mạnh và xây dựng xương trong cơ thể của bạn.
• Những phụ nữ bị mất ngủ do lợi ích các vấn đề mãn kinh nên
ăn một ít hạt điều để cải thiện giấc ngủ của mình.
• Khoáng chất đồng có trong hạt điều cung cấp sự linh hoạt
cho xương và khớp và mạch máu.
• Tiêu thụ hạt điều cho phép cơ thể hấp thụ chất sắt, giúp
loại bỏ bệnh ung thư do các gốc tự do gây ra, sản xuất melanin giúp làn da và
mái tóc của bạn đẹp hơn.
Trong hạt điều có axit béo bao gồm tocopherols, phytosterol
và squalene giúp đỡ trong việc làm giảm bệnh tim với những lợi ích gia tăng hàm
lượng cholesterol không thực sự là một thực phẩm sức khỏe.
*Vai trò của Magiê trong hạt điều:
-Xây dựng một trái tim khỏe mạnh và bảo vệ bạn chống co thắt
cơ, căng thẳng, mệt mỏi, đau nhức, đau đầu gây ra bởi chứng đau nửa đầu và
huyết áp cao.
-Magiê cùng với canxi làm cho xương và cơ bắp của bạn mạnh
mẽ và khỏe mạnh. Nó cũng giúp ngăn chặn các cuộc tấn công của bệnh hen suyễn và
cung cấp cho giấc ngủ yên tĩnh cho phụ nữ mãn kinh.
-Hạt điều cũng giúp mọi người tránh được bệnh tiểu đường vì
nó có thể làm giảm mức độ chất béo trung tính và giúp bảo vệ cơ thể khỏi các
biến chứng của bệnh tiểu đường.
-Bảo vệ răng và nướu răng khỏi sự tấn công của vi khuẩn.
c-Các công dụng khác của cây điều:
1-Dùng thịt quả điều chín để diệt lăng quăng:
Theo tài liệu nước ngoài, từ lâu đời, nhân dân châu Phi đã
dùng phương pháp thô sơ để diệt muỗi Anophen gây bệnh sốt rét bằng cách lấy một
lượng lớn phần mềm mọng nước của quả điều chín rải quanh các hồ chứa nước, nơi
loài muỗi này phát triển nhiều. Nhiều công trình nghiên cứu cho thấy, chất acid
có trong quả đã ngăn cản quá trình sinh lý của ấu trùng muỗi làm cho chúng bị
diệt, nhưng không gây tác hại cho người và môi trường. (Theo Sức khỏe & đời sống).
2-Trích tinh dầu từ vỏ hạt điều (quả thật):
Tinh dầu vỏ hạt
điều là sản phẩm phụ trong quá trình chế biến hạt điều, bao gồm: các axit
anacardic (70%), cardol (18%) và cardanol (5%). Các chất này, đặc biệt axit Anacardic được dùng trong công
nghệ hóa học để chế ra các sản phẩm của cardanol để dùng trong
công nghệ sản xuất dầu bóng, sơn, dược phẩm và mỹ phẩm.
Ở Việt Nam
Một số bài thuốc từ cây điều
Bài 1 - Chữa mất ngủ: Lấy 20 - 30g lá điều phơi khô thái nhỏ sắc với 400ml nước,
lấy 100ml uống chia 2 lần uống trong ngày. Uống từ 7-10 ngày.(theo Lương y Nam Vũ-SKĐS).
Bài 2 - Chữa kiết lỵ: Dùng nhân hạt điều cùng với măng cụt, hạt cau già và rau má,
mỗi thứ 30g, sắc đặc với 650ml còn 200ml, chia 2 lần uống trong ngày. Uống 3-5
ngày. (theo Lương y Nam
Vũ-SKĐS).
Bài 3 - Chữa cảm tả: Lấy 20g vỏ cây điều phơi khô, thái mỏng đun với 450ml nước
còn 150ml nước thuốc uống chia làm 3 lần. Uống 3 ngày. (theo Lương y Nam Vũ-SKĐS).
Bài 4 - Chữa đau nhức xương khớp do thay đổi thời
tiết: Dùng rượu
điều để xoa bóp vào chỗ đau ngày 2 lần sáng và tối. Xoa bóp 10 ngày liên tục.
(theo Lương y Nam
Vũ-SKĐS).
Bài 5 - Chữa chai chân, nứt nẻ chân, vết loét: Bôi xoa dầu làm từ vỏ điều vào nơi chai chân, nứt nẻ mỗi
ngày từ 3 – 4 lần. Bôi 10-15 ngày. (theo Lương y Nam Vũ-SKĐS).
Bài 6 - Chữa viêm họng: Súc miệng bằng dung dịch rượu điều (pha theo tỷ lệ 1 phần
rượu, 3 phần nước) ngày 3 – 4 lần. Súc miệng liên tục như thế từ 5-7 ngày.
(theo Lương y Nam
Vũ-SKĐS).
Bài 7: Chữa tiêu chảy, viêm họng: Vỏ cây phơi
khô, thái mỏng sắc lấy nước uống (như trên). (theo - Caythuocquy.info.vn).
Bài 8: Chữa đau nhức: Dùng rượu Điều
(nước quả giả lên men) xoa bóp (Cây thuốc và vị thuốc Việt Nam
Bài 9: Chống nôn mửa: Nhấm nháp
rượu Điều (như trên). (theo -
Caythuocquy.info.vn).
Bài 10: Thuốc bổ
dưỡng, làm ăn ngon, lợi tiểu, chống nôn:
Phần mềm mọng nước của điều chứa 10% đường, vitamin C với hàm lượng cao
(261,5mg trong 100g phần ăn được), nhiều gấp 5-6 lần ở cam, chanh, chuối. Từ bộ
phận này, có thể ép lấy dịch rồi cho lên men thành một thứ rượu nhẹ, thơm ngon
mùi dâu tây, vị ngọt, hơi chua, chát, có tác dụng. Dùng ngoài, lấy dịch ép này
xoa bóp chữa đau nhức hoặc ngậm súc chữa viêm họng, nhấm nháp chống nôn mửa.
(theo Sức khỏe & đời sống).
6-Vài nét về ngành trồng điều Việt Nam
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, điều là một
trong những mặt hàng nông sản xuất khẩu chủ lực của Việt Nam Nam
Cây điều được trồng chủ yếu ở các địa bàn khó khăn, đã góp
phần hỗ trợ tích cực cho cải thiện đời sống nông dân ở các vùng nông thôn. Cây
điều còn có giá trị như cây công nghiệp, phủ xanh đất trống đồi trọc, bảo vệ
môi trường.
Ngành điều Việt Nam năm 2011 đạt kim ngạch xuất khẩu gần 1,4
tỷ USD và đang đứng thứ 3 thế giới về xuất khẩu điều thô, chính thức góp mặt
vào những ngành hàng có giá trị kim ngạch cao trong cả nước.
Tại Hội nghị Khách hàng điều quốc tế năm 2012, do Hiệp hội
Điều Việt Nam
Năm 2011 cả nước có hơn 362.000 ha điều, sản lượng hơn
300.000 tấn, năng suất gần 1 tấn/ha, tăng gấp 2 lần so với năm 1999; kim ngạch
xuất khẩu nhân điều được gần 1,4 tỷ USD, tăng gấp đôi so với năm 2007.
Theo quy hoạch tổng thể ngành điều đến năm 2020 của Chính
phủ, diện tích trồng điều sẽ đạt khoảng 400.000 ha, diện tích thu hoạch đạt
350.000 ha, năng suất 2 tấn/ha, sản lượng thô khoảng 700.000 tấn. Tuy vậy, hiện
tại diện tích điều cả nước đã giảm trên 77.000 ha so với năm 2007. Do đó, thách
thức lớn nhất của ngành điều là tạo ra được nguồn nguyên liệu chủ động, hiện
sản lượng điều trong nước chỉ đáp ứng được 50% công suất chế biến của các nhà
máy.
Theo đánh giá của Tổ chức FAO (2010) cho biết năng suất cây
điều của Việt nam còn quá thấp, chỉ đạt 0,8 tấn hạt/ha, trong khi đó Nigeria (Châu Phi) đã đạt 1,97 tấn/ha và vô địch
về năng xuất là Philippines
Nguồn: FAOSTAT 2011
Kỹ sư Hồ Đình Hải
Tài liệu
tham khảo
Xem video: Tư liệu về cây điều
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét