RAU CHỐC
-Tên gọi khác: Rau
Mác Bao, Cỏ Lưỡi Vịt, cây Cùi Dìa.
-Tên tiếng Anh: Heartleaf False
Pickerelweed , Oval-Leafed Pondweed
-Tên khoa học:
Momochoria vaginalis (Burm.f.)
C.Presl ex Kunth.
-Tên đồng nghĩa: M. africana (Solms-Laub.)
NEBrown; M. brevipetiolata Verdcourt;
M. hastata (L.) Solms-Laub., M. korsakowii Regel &
Maackj.
Cây rau chốc
Phân loại thực vật
Bộ (ordo):
|
Thài lài (Commelinales).
|
Họ (familia):
Chi:
Loài:
|
Lục
bình (Pontederiaceae).
Monochoria
Monochoria
vaginalis.
|
Phân bố
Rau chốc (Monochoria vaginalis) là
một loài thực vật có hoa trong Họ Lục bình (Pontederiaceae).Có nguồn gốc ở Châu Á nhiệt đới và trên nhiều quần đảo Thái Bình Dương, là
loài cỏ dại quan trọng trên ruộng nước ngọt trũng thấp.
Hiện nay rau
chốc lan rộng sang các nước ôn đới như cây trồng thủy sinh làm cảnh và sau đó
trở thành loài cỏ dại trên đất ngập nước.
Cây rau chốc thường mọc tốt trong ruộng lúa
ngập nước ở các nước khí hậu nóng của Châu Á và Đông Nam Á như ở các nước
Iran , Nepal , Thái Lan , Việt Nam, Indinesia,
Malaysia, Philippines và Campuchia…
Ngoài ra cây rau
chốc còn phát triển mạnh ở Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan, miền Bắc
Australia, Fiji và quần đảo Solomon, Hoa Kỳ.
Ở Việt Nam
Ở Nam Bộ cây rau chốc là loài cỏ dại trên các
ruộng lúa ở ĐBSCL.
Mô tả
Rau chốc (Monochoria
vaginalis) là cây thủy sinh thân thảo nhỏ một lá mầm, sống trong đất ngập cạn.
Thường phát triển ở ruộng lúa nước. nơi
đầm lầy, mương, bờ kênh…
-Thân: Thân ngầm dạng củ nhỏ mọc thẳng đứng trong
đất, thân giả ngắn, xốp. do các bẹ lá họp thành, cao 10-30 cm.
-Rể: Rể chùm màu trắng mọc từ thân ngầm với nhiều
rể con ngắn mọc trong bùn.
-Lá: Lá hẹp ở giai đoạn đầu và có 6-8 lá
hình thuôn hoặc hình tim dài, màu xanh sáng bóng. Lá
có cuống dài 15-20 cm, rộng 1-2 mm, mềm xốp, gốc cuốn phát triển thành bẹ ôm
thân, cuống có nhiều gân sọc.
-Hoa: Chùm hoa là gié dài 3 - 6 mm, mọc ở bẹ, cuống ngắn. Màu
xanh tím hoặc màu hoa cà, lá đài rộng hơn cánh hoa,
nhị thường 5, bầu không cuống.
-Quả: Quả nang dài khoảng 1 cm, khi chín tách thành 3 mảnh, nhiều
hạt tròn.
-Hạt: Hạt nhỏ,
hình thuôn dài khoảng 1 mm. Cây sinh sản bằng hạt.
Lá non và cuống
lá được dùng để luộc, xào hay nấu canh ăn. Củ làm thuốc bổ dưỡng, thuốc cầm
máu, chữa mụn nhọt..
Chú ý! Không nên
lầm lẩn giữa cây Rau chốc (hay Rau mác bao) với Rau mác (hay Rau mác thuôn) có
kích thước lớn hơn và lá có hình mũi tên.
Thành phần hóa học
Trong thân, lá
rau chốc có 85,6% nước 3,1% protid 8,2% glucid, 1,7% xơ, 1,4% tro, 2,6mg%
caroten và 26,2% vitamin C.
Bẹ, lá rau chốc
không độc, dùng làm rau ăn được. Thân lá dùng làm thức ăn cho lợn. Ngọn và lá
non dùng làm rau cho người.
Cách dùng
a-Rau chốc được dùng làm rau
Ở vùng nông thôn
các nước Đông Nam Á rau chốc hay rau mác bao được dùng làm món rau để ăn sống
hay luộc, xào, muối dưa...
Ở Campuchia rau
chốc được bán ở chợ, dùng ăn với lẩu mắm.
Ờ Nam Bộ rau
chốc được chế biến thành những món rau như sau:
1-Dùng làm rau sống: Bẹ và lá non của
cây rau chốc có thể dùng làm rau sống để ăn trực tiếp.
2-Dùng để bóp gỏi: Bẹ của cây rau chốc
tuốt bỏ lá có thể dùng để bóp gỏi ăn sống.
3-Dùng để luộc: Bẹ và lá non của cây
rau chốc có thể dùng để luộc với các loại rau khác.
4-Dùng để xào: Bẹ và lá của cây rau
chốc có thể dùng để xào với các loại rau rừng khác.
5-Dùng để muối dưa: Bẹ của cây rau chốc
tuốt lá có thể dùng để muối dưa chua với rau muống, bông súng...
Ở Nam Bộ rau
chốc thường được ăn kèm với bồng bồng và chắm với mắm kho. Nên phương ngôn có
câu: “Bồng bồng, rau chốc, mắm kho” để chỉ món ăn đạm bạc của người nông dân
xưa kia khi còn khó khăn.
b-Rau chốc dùng làm thức ăn chăn nuôi
Toàn cây rau
chốc rửa sạch còn dùng làm thức ăn cho cá , gà vịt. Thân lá nấu chín còn làm
thức ăn cho lợn.
c-Rau chốc được dùng làm thuốc
Theo đông y cây
rau chốc có vị đắng, tính bình, có tác dụng thanh nhiệt giải độc, tiêu thũng
bài nung, lợi niệu.
Ăn rau chốc
sống, luộc, xào có tác dụng thanh nhiệt, giải độc.
Kỹ sư Hồ Đình Hải
Kỹ sư Hồ Đình Hải
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét