Nấm Linh chi

NẤM LINH CHI

-Tên gọi khác: Nấm Linh chi đỏ, Tiên thảo, Nấm trường thọ, Vạn niên nhung.

-Tên tiêng Anh: Lingzhi mushroom

-Tên khoa học: Ganoderma lucidum (Curtis) P. Karst

Nấm Linh chi

 Phân loại nấm

Giới (regnum):	Nấm (Fungi).
Ngành (phylum):	Nấm đảm (Basidiomycota).
Lớp (class):	Nấm đảm (Agaricomycetes)
Bộ (ordo):	Nấm đa tầng (Polyporales).
Họ (familia):	Nấm lim (Ganodermataceae).
Chi (genus):	Nấm Linh chi (Ganoderma).
Loài (species):	Nấm linh chi đỏ-Ganoderma lucidum

Các loài tương cận

Ganoderma applanatum

Nấm Linh Chi brownii

Nấm Linh Chi curtisii

Nấm Linh Chi lobatum

Nấm Linh Chi multipileum

Nấm Linh Chi orbiforme

Nấm Linh Chi philippii

Nấm Linh Chi pseudoferreum

Nấm Linh Chi tornatum

Nấm Linh Chi tsugae

Nấm Linh Chi zonatum

Nấm Linh Chi boninense

Chi nấm Linh chi (Ganoderma) bao gồm khoảng 80 loài nấm phân bố rộng trên vùng nhiệt đới, cận nhiệt đới và ôn đới trên khắp thế giới. Loài nấm này sống hoại sinh trên vỏ cây đại thụ sần sùi hay trên thân cây gổ đã chết, trong tự nhiên chúng sống trong các rừng rậm nhiệt đới cho đến rừng cây lá kim ở vùng ôn đới.

Ở Châu Á tên nấm Linh Chi có một lịch sử trên 2.000 năm. Tên nấm Linh Chi ở Trung Quốc lần đầu tiên được ghi lại trong triều đại Đông Hán (25-220 năm trước Công nguyên). Theo nghĩa bóng của tiếng Hán thì “Linh chi” là thực vật thiêng liêng có tuổi thọ cao." Hay “thực vật tốt lành".

Ở Trung Quốc nấm Linh chi là các loài nấm gỗ mọc hoang ở những vùng núi cao và lạnh ở các tỉnh Tứ Xuyên, Quảng Tây, Quảng Ðông.

Sách Bản thảo cương mục (in năm 1595) của Lý Thời Trân, đại danh y Trung Quốc đã phân loại linh chi theo màu sắc thành 6 loại, mỗi loại có công dụng chữa bệnh khác nhau:

- Loại có màu vàng gọi là Hoàng chi hoặc Kim chi.

- Loại có màu xanh gọi là Thanh chi.

- Loại có màu hồng, màu đỏ gọi là Hồng chi hay Ðơn chi hoặc Xích chi.

- Loại có màu trắng gọi là Bạch chi hay Ngọc chi.

- Loại có màu đen gọi là Huyền chi hay Hắc chi.

- Loại có màu tím gọi là Tử chi. 

Trong thực tế nấm linh chi có rất nhiều loài khác nhau, sự phân biệt trên cũng chỉ dựa vào cảm quan về màu sắc, chưa dựa trên cơ sở khoa học nào.

Chi nấm Linh chi (Ganodermataceae) được đặt tên khoa học bởi Karsten vào năm 1881. Các loài của Họ nấm Linh chi truyền thống khó phân loại vì thiếu các đặc điểm hình thái đáng tin cậy, dư thừa các từ đồng nghĩa, và lạm dụng tên rộng rãi.

Vào năm 1905, nhà nấm học Mỹ William Murrill đề nghị tách riêng các loài nấm linh chi khổng lồ thành Chi  Tomophagus để chỉ các loài nấm Linh chi có hình dạng khác các loài nấm linh chi khác. Sau này phân tích phát sinh loài chứng minh sự tách chi trên là đúng.

Cho đến gần đây, giống nấm Linh chi được chia thành hai nhóm:

-Nhóm nấm linh chi có  bề mặt mũ sáng bóng (Ganoderma lucidum).

-Nhóm nấm linh chi có bề mặt mũ sần sùi (Ganoderma applanatum ).

Hiện nay phân tích Hệ thống sinh  bằng cách sử dụng thông tin trình tự DNA có nguồn gốc từ rDNA ty thể SSU, đã làm rõ về mối quan hệ giữa các loài nấm Linh Chi.

Giống nấm Linh chi bây giờ có thể được phân chia thành 6 nhóm đơn ngành :

-Nhóm nấm linh chi khổng lồ G. khổng lồ .

-Nhóm nấm linh chi G. applanatum .

-Nhóm nấm linh chi G. tsugae .

-Nhóm nấm linh chi Châu Á G. lucidum .

-Nhóm nấm linh chi G. meredithiae.

-Nhóm nấm linh chi G. resinaceum .

Sau đây là các loài quan trọng nhất trong Chi nấm Linh chi:

-Ganoderma applanatum - Còn được gọi là ốc xà cừ của nghệ sĩ.

Ganoderma lucidum - Còn được gọi là Reishi hoặc Linh Chi.

Nấm Linh Chi multipileum – Nấm G. lucidum trong vùng nhiệt đới châu Á.

Ganoderma philippii - Một tác nhân gây bệnh thực vật.

Nấm Linh Chi pseudoferreum – Gây thối rể cây ca cao, cà phê, cao su và cây chè.

Nấm Linh Chi tsugae - Phát triển trên cây lá kim , đặc biệt là cây độc cần.

Phân bố

Nấm linh chi phân bố rộng rãi ở vùng rừng rậm nhiệt đới và cận nhiết đới ở Châu Á, Châu Phi và Châu Mỹ . Được khai thác lâu đời nhất ở Trung quốc, Việt Nam và Ấn Độ. Hiện được trồng theo công nghệ thâm canh ở Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc và bắt đầu trồng ở một số nước Đông Nam Á và Nam Mỹ.

Nấm linh chi (Ganoderma lucidum ) có hai hình thức phát triển, một là nấm không cuống được tìm thấy vùng ôn đới ở Bắc Mỹ và hai là nấm có cuống dài và dẹp được tìm thấy ở vùng nhiệt đới. Tuy nhiên do môi trường, có dạng trung gian giữa hai dạng nêu trên.

Mô tả

Nấm Linh Chi được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền ở Châu Á, đây là một Chi nấm rất quan trọng về kinh tế. Đặc điểm để phân biệt nấm linh chi với các loài khác là trên mũ nấm có hai vách, bào tử màu đỏ tươi hình thành phía bên trong giữa hai vách.

Nấm Linh chi có tên khoa học là Ganoderma, phát xuất từ tiếng Hy lạp: ganos "độ sáng, lấp lánh" và derma "da", có nghĩa là các loài nấm có màu da sáng sủa.

Tuy nhiên trong hực tế có nhiều loài khác nhau với nhiều màu sắc khác nhau.

Linh Chi là loại nấm hoại sinh trên gỗ mục nát với với tính phân bố quốc tế, và có thể phát triển trên gổ cả hai loài cây lá kim và gỗ cứng. Khuẩn ty là những sợi nấm trắng,  có enzyme để phá vỡ các thành phần gỗ như lignin và cellulose . 

Hiện đã có nghiên cứu để khai thác sức mạnh của các enzym này làm suy giảm gỗ cho các ứng dụng công nghiệp như biopulping hoặc xử lý sinh học.

Thành phần hóa học

Trong nấm linh chi (Ganoderma lucidum ) không có nhiều chất dinh dưỡng cho calo như các loài nấm ăn khác nhưng nó có các dược liệu quý giá mà ở các loài nấm ăn khác có rất ít. Nấm linh chi sản xuất một nhóm triterpenes , được gọi là ganoderic acids, trong đó có một cấu trúc phân tử tương tự như steroid hormone .

Nó cũng chứa các hợp chất khác bao gồm các polysaccharides như beta-glucan , coumarin , mannitol , và alkaloids .

Có nhiều công trình nghiên cứu trên thế giới đã định danh được các hoạt chất và xác định tác dụng dược lý của nấm linh chi như: Germanium, acid ganoderic, acid ganodermic, acid oleic, ganodosteron, ganoderans, adenosin, beta-D-glucan,… (đặc biệt trong nấm Linh chi, có hàm lượng germanium cao hơn trong nhân sâm đến 5 - 8 lần). Các nhà khoa học Việt Nam tìm thấy trong nấm Linh chi có chứa 21 nguyên tố vi lượng cần thiết cho sự vận hành và chuyển hóa của cơ thể như: đồng, sắt, kalium, magnesium, natrium, calcium…

Công dụng

a-Nấm Linh chi được dùng làm rau gia vị cao cấp

Thực sự trong nấm linh chi không có nhiều chất dinh dưỡng, nấm có độ dai, cứng và nhám, có vị đắng rất khó ăn. Tuy nhiên người ta vẩn dùng nấm linh chi trong các món nấu cao cấp với hương vị hơi đắng giống như món thịt dê hầm thuốc bắc.

Việc sử dụng nấm linh chi để nấu thực phẩm còn mang tính sùng bái theo tâm lý.

b-Nấm linh chi chủ yếu được dùng làm thuốc

+Theo y học cổ truyền Việt Nam: nấm Linh chi có vị nhạt, tính ấm, có tác dụng tư bổ cường tráng, bổ can chí, an thần, tăng trí nhớ.…

+Theo y học cổ truyền Trung Quốc: nấm Linh chi là một loại thuốc quý, có tác dụng bảo can (bảo vệ gan), giải độc, cường tâm, kiện nảo (bổ óc), tiêu đờm, lợi niệu, ích vị (bổ dạ dày); gần đây các nhà khoa học Trung Quốc và Nhật phát hiện nấm linh chi còn có tác dụng phòng và chống ung thư, chống lão hóa làm tăng tuổi thọ.

Do nấm Linh chi sống trong những điều kiện sinh thái khác nhau có màu sắc biến đổi khác nhau nên trong y học phương Đông cũng phân chia chúng ra nhiều loại với những tác dụng y học khác nhau:

-Thanh linh chi (xanh) vị toan bình. Giúp cho sáng mắt, giúp cho an thần , bổ can khí, nhân thứ, dùng lâu sẽ thấy thân thể nhẹ nhàng và thoải mái.

-Xích linh chi (đỏ), có vị đắng, ích tâm khí, chủ vị, tăng trí tuệ.

-Hắc linh chi (đen) ích thận khí, khiến cho đầu óc sản khoái và tinh tường.

-Bạch linh chi (trắng) ích phế khí, làm trí nhớ dai.

-Hoàng chi (vàng) ích tì khí, trung hòa, an thần.

-Tử chi (tím đỏ) bảo thần, làm cứng gân cốt, ích tinh, da tươi đẹp.

+Theo y học hiện đại Hàn Quốc: cho biết chỉ có 6 loại nấm Linh Chi được nghiên cứu tường tận về khả năng trị liệu của chúng, đó là: nấm Linh Chi đỏ, đen, xanh da trời, trắng, vàng và tím. Trong 6 loại nầy, nấm Linh Chi đen và đỏ được coi là có tác dụng trị liệu tốt nhất, và được dùng nhiều nhất trên thế giới hiện nay.

Nấm Linh Chi đỏ được chứng minh là tốt nhất cho sức khỏe vì nó thúc đẩy sự làm việc của hệ thống miễn dịch, làm tăng sự hoạt động của cơ thể và chống lão hóa. Nấm Linh Chi đen thường được bán trong các tiệm thuốc đông dược. Loại nấm nầy có nhiều kích cỡ. Thường các tay nấm trưởng thành có đường kính 6 inches, nhưng cũng có những tay nấm có đường kính đến 10 inches. Phần lớn các sản phẩm được giới thiệu là “từ thiên nhiên” được làm bằng nấm Linh Chi đen. Mặc dù được coi như là một dược thảo bổ dưỡng, nấm Linh Chi đen không có giá trị bằng nấm Linh Chi đỏ vì nó không chứa nhiều polysaccharides bằng nấm Linh Chi đỏ.

+Theo các nhà nghiên cứu Châu Âu: Ngày nay người ta biết trong nấm Linh chi có chất germanium giúp tế bào hấp thụ oxy tốt hơn; các chất polysaccharit làm tăng sự miễn dịch trong cơ thể, làm mạnh gan, diệt tế bào ung thư; acid ganodermic chống dị ứng, chống viêm, chống khối u , miển địch (immunotherapeutic) và điều hòa miễn dịch được hỗ trợ bởi các nghiên cứu về polysaccharides , tecpen , và các hợp chất hoạt tính sinh học phân lập từ quả thể và sợi nấm của loại nấm này. 

Nó cũng đã được tìm thấy ức chế tiểu cầu kết tập, và huyết áp thấp hơn (thông qua ức chế enzyme chuyển đổi angiotensin), cholesterol và đường trong máu.

Phòng thí nghiệm nghiên cứu đã cho thấy tác dụng chống Neoplastic của các chất chiết xuất từ nấm hoặc các hợp chất cô lập đối với một số loại ung thư , bao gồm ung thư biểu mô buồng trứng.Trong một mô hình động vật, Nấm Linh Chi đã được báo cáo để ngăn chặn di căn ung thư, với tiềm năng so sánh với nấm Lentinan Shiitake .

Các cơ chế mà G. lucidum ảnh hưởng đến ung thư là chưa biết và họ có thể nhắm mục tiêu các giai đoạn khác nhau của sự phát triển ung thư: ức chế sự hình thành mạch (hình thành các mạch máu mới, do khối u gây ra, tạo ra để cung cấp chất dinh dưỡng cho khối u) qua trung gian cytokine , cytoxicity , ức chế sự di cư của các tế bào ung thư và di căn , và gây cảm ứng và tăng cường apoptosis của các tế bào khối u .

Tuy nhiên, chiết xuất G. lucidum đã được sử dụng trong dược phẩm thương mại như MC-S cho tế bào ung thư phổ biến vũ khí đàn áp và di cư.

Các nghiên cứu chỉ ra rằng ganoderic acid có một số tác dụng bảo vệ chống lại tổn thương gan do virus và các tác nhân độc hại khác ở chuột, cho thấy một lợi ích tiềm năng của hợp chất này trong điều trị bệnh gan ở người,và sterol có nguồn gốc từ Linh Chi ức chế lanosterol 14α- demethylase hoạt động trong sinh tổng hợp cholesterol . Hợp chất Linh Chi  ức chế 5-alpha reductase hoạt động trong quá trình sinh tổng hợp của dihydrotestosterone .

Bên cạnh tác động về sinh lý học động vật có vú, Nấm Linh Chi được báo cáo là có các hoạt động chống vi khuẩn trực tiếp như  Aspergillus niger , Bacillus cereus , Candida albicans , và Escherichia coli và chống virus như HSV-1 , HSV-2 , vi rút cúm , mụn nước viêm miệng . nấm Linh Chi được báo cáo cho triển lãm đặc tính chống  (theo nguồn của RR Paterson, Lindequist et al.)

Một số bài thuốc từ nấm linh chi

Theo các tài liệu cổ và những nghiên cứu khoa học gần đây, có thể tóm tắt tác dụng chủ yếu của Linh chi như sau:

1-Đối với hệ tim mạch: Nấm Linh chi có tác dụng điều hòa, ổn định huyết áp. Khi dùng cho người huyết áp cao, nấm Linh chi làm hạ huyết áp, dùng lâu thì huyết áp ổn định.

-Với người suy nhược, huyết áp thấp, nấm Linh chi có tác dụng nâng huyết áp nhờ vào khả năng cải thiện, chuyển hóa dinh dưỡng.

-Nấm Linh chi làm giảm cholesterol toàn phần, làm tăng nhóm lipoprotein tỷ trọng cao trong máu, dùng tốt với những người bị xơ mỡ động mạch.

-Nấm Linh chi làm giảm khả năng kết tập tiểu cầu nên dùng được với những trường hợp co thắt mạch vành, nhờ vậy mà giảm được cơn đau thắt tim.

Kết quả nghiên cứu trên thực nghiệm đã chứng tỏ Linh chi có tác dụng cải thiện công năng tim mạch, tăng lưu lượng máu tim và động mạch vành, tăng tuần hoàn mao mạch tim.

2-Với các bệnh hô hấp: Nấm Linh chi được dùng để điều trị viêm phế quản dị ứng, hen phế quản, hiệu quả có thể đạt tới 80%.

3-Với các bệnh gan mật: Linh chi có tác dụng tốt tới các bệnh gan mạn tính nhờ vào tác dụng nâng cao chức năng gan. Theo các nghiên cứu của PGS. TS. Trịnh Xuân Hậu (ĐH Khoa Học Tự Nhiên - ĐH Quốc Gia Hà Nội) và TS. Lê Xuân Thám (Trung tâm Kỹ thuật Hạt nhân TP.HCM), nấm Linh Chi nuôi trồng tại Việt Nam có tác dụng bảo vệ phóng xạ khá tốt trên thực nghiệm.Với bệnh tiểu đường: Linh chi có khả năng ổn định đường huyết ở những người bị bệnh đái tháo đường do trợ giúp quá trình tạo glycogen, tăng cường oxy hóa acid béo, giảm tiêu hao glucose.

4-Với bệnh thấp khớp: Bác sĩ Wilkinson (Anh) cho biết nấm Linh chi tỏ ra rất hiệu quả trong điều trị viêm khớp nhờ các tác nhân chống viêm tên là ftriturpinoids, có tác dụng tương tự corticoid.

5-Với bệnh ung thư: Các nhà nghiên cứu Nhật Bản, Trung Quốc, Đài Loan đã thực hiện nhiều công trình chứng minh nấm Linh chi có đặc tính tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể. Theo kết quả nghiên cứu trên bệnh nhân ung thư dạ dày, tử cung,... của Trung tâm điều trị ung thư (Tokyo - Nhật Bản), tỷ lệ người bệnh dùng nấm Linh chi sống thêm 5 năm cao hơn những người không dùng nấm.

Nghiên cứu của các nhà khoa học cho thấy Linh chi chứa một số hoạt chất như: acid amin, nguyên tố vi lượng, ergosterol, lyzozym, protease, acid hữu cơ, alkaloid,...

Do nguồn nấm Linh chi hoang dại thường không ổn định về hoạt chất và khả năng cung cấp, từ năm 1970, các nhà khoa học Nhật Bản thành công trong việc nuôi trồng Linh chi trong môi trường nhân tạo và từ đó kỹ thuật này liên tục được cải tiến và dần đạt đến quy mô công nghiệp. Sau đó, Trung Quốc, Hàn Quốc, Singapore, Hồng Kông cũng bắt đầu tăng cường sản xuất Linh chi và mở rộng sử dụng dược liệu này từ thập niên 1980 trở lại đây.

Tại Việt Nam, chúng ta cũng đã nuôi trồng được Linh chi tại một số trung tâm khoa học như: Học Viện Quân Y (chi nhánh phía Nam - TS. Lê Võ Định Tường- 1995); Đại học Khoa Học Tự Nhiên (Đại Học Quốc Gia Hà Nội - PGS. TS Nguyễn Thị Chính, Trương Thị Hòa - 1998); Trung tâm nghiên cứu Linh chi và nấm dược liệu (81/1 Hà Huy Giáp, phường Thạnh Lộc, quận 12, TP.HCM),... Nhiều xí nghiệp, công ty đã cho ra đời các sản phẩm từ nguyên liệu Linh chi Việt Nam như: Mekophar; OPC, Fitopharma (Bình Dương); Công ty Dược Lâm Đồng,... Các sản phẩm này có thể là Linh chi nguyên chất hoặc phối hợp với Nhân sâm, Tam thất và một số dược liệu khác, đồng thời cũng khá đa dạng về chủng loại: viên nang, trà túi lọc, rượu,... để đáp ứng với thị hiếu của người tiêu dùng. Bạn có thể mua các chế phẩm Linh chi này tại các nhà thuốc, siêu thị.

Nếu muốn tự chế biến, bạn cũng có thể mua nấm Linh chi tại các cửa hàng Đông dược và làm theo một số cách như sau:

1-Linh chi ngâm rượu: xắt mỏng nấm Linh chi, ngâm với rượu 40 - 450C khoảng 3 tuần. Khi dùng, uống 2 lần mỗi ngày, mỗi lần khoảng 1 chén nhỏ.

2-Linh chi nấu nước uống: lấy khoảng 4 - 12g Linh chi đã xắt thành lát mỏng, thêm 3 chén nước sạch, đun to lửa cho đến sôi, hạ bớt lửa để sôi riu riu đến khi còn khoảng 1 chén nước. Chiết nước riêng ra. Bã còn lại thêm nước, nấu thêm 2 lần nữa. Sau đó trộn chung cả 3 dịch sắc, chia làm 3 lần uống mỗi ngày.

3-Trà Linh chi: sấy nấm Linh chi, tán nghiền thành bột. Mỗi lần dùng, lấy khoảng 2 - 4g, thêm 200ml nước sôi, hãm khoảng 10 phút rồi uống. (theoTS. NGUYỄN PHƯƠNG DUNG -Khoa Y học cổ truyền, ĐH Y dược TP.HCM).
                                                                                                      Kỹ sư Hồ Đình Hải

Rau dừa

RAU DỪA

-Tên gọi khác: Rau dừa nước, Du long thái, Thuỷ long.

-Tên tiếng Anh: Red ludwigia, Water primrose.

-Tên khoa học: Jussiaea repens L.

-Tên đồng nghĩa: Jussiaea repens oenotheracene, Ludwigia adscendens (L.) H. Hara

Rau dừa (nước)

Phân loại thực vật

Bộ (ordo):	Sim (Myrtales).
Họ (familia): Phân họ:	Rau dừa (Onagraceae), Rau dừa (Onagroideae).
Chi (genus):	Rau dừa nước (Oenothera).
Loài (species):	Jussiaea repens

Phân bố

Rau dừa (Jussiaea repens) có nguồn gốc ở Bắc Mỹ và lan tràn nhanh chóng đến khắp các Châu lục từ thế kỷ thứ 16 và hiện nay được xếp vào loại cây thủy sinh xâm nhập ở nhiều nước vùng ôn đới và nhiệt đới.

Mô tả

Cây rau dừa mọc hoang, bò lan ở bùn hay nổi lên mặt nước ao hồ nhờ các “phao” xốp màu trắng.

-Thân:Thân mềm, xốp có đâm rễ ở các mấu.

-Lá: Lá nguyên, hình bầu dục, các lá dài vài cm và được sinh trong cụm luân phiên bố trí dọc theo thân cây, cuốn lá ngắn , dùng làm thức ăn cho lợn (cho ăn sống hay nấu với các loại thức ăn khác), làm rau ăn sống hay xào.

-Hoa: Hoa mọc ở nách lá, có 5 đến cánh hoa màu vàng sáng, dài đến 2,4 cm . 

-Quả: Quả nang cứng, hình trụ, khi chín nứt thành 5 mảnh chứa nhiều hạt hình chữ nhật.

Chất hóa học

Theo Tiến sĩ Võ văn Chi cho biết: Trong 100 g rau dừa nước tươi có: 2,62 g protid, 4,5 g glucid, 5,5 g chất xơ, 1,2 g chất tro, 152 mg calcium, 2,5 mg phospho, 0,7 mg sắt, 0,26 mg caroten, 52 mg vitamin C. Trong thân và lá có flavonoid và tanin.

Ngoài giá trị dinh dưỡng khá, các chất flavonoid trong rau dừa được ngành y học hiện đại chú trọng và khai thác.

Qua phân tích thân lá cây rau dừa tìm được 12 chất chuyển hóa có giá trị y học quan trọng. Trong đó là những chất chống oxy hóa và chống tế bào ung thư phát triển có thể chiết rút dạng tinh khiết bằng phương pháp sắc ký.

Một số chất flavonoid cô lập cho thấy hoạt động gây độc chống lại các tế bào ung thư Ehrlich ascitis. Các chất flavonoid trong cây rau dừa không gây độc cho người.

Công dụng

a-Rau dừa dùng làm rau

1-Dùng làm rau sống: Đọt và lá non rau dừa được dùng làm lá non để ăn sống.

2-Dùng làm rau luộc: Đọt và lá non rau dừa được dùng được dùng làm rau luộc.

3-Dùng để xào: Đọt và lá non rau dừa được dùng được dùng làm rau xào.

b-Rau dừa dùng làm thức ăn chăn nuôi

1-Thức ăn cho gà vịt: Thân, lá rau dừa để nguyên hay thái nhỏ dùng làm thức ăn cho gà, vịt.

2-Thức ăn cho lợn: Thân, lá rau dừa xắt khúc, nấu chín cùng thức ăn làm thức ăn cho lợn.

c-Rau dừa dùng làm thuốc

Theo y học cổ truyền rau dừa có vị ngọt nhạt, tính hàn; có tác dụng thanh nhiệt giải độc lợi tiểu, nhuận trường, tiêu thũng. Thường dùng trị phù thũng, tiểu đục, tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu ra máu, sỏi mật, sỏi tiết niệu, ho khan, nóng sốt, lên ban sởi, lở ngứa, mụn nhọt, áp xe… dùng dưới dạng cây tươi hoặc phơi khô.

Trong dân gian còn dùng rau dừa để chữa tăng huyết áp, kèm chân phù tiểu ít, mụn nhọt bằng cách sắc uống, chữa áp xe, viêm tuyến vú, tuyến mang tai, bệnh zona, chàm, rắn cắn bằng cách cây tươi rửa sạch giã nhuyễn vắt nước uống trong, bã đắp ngoài.

Rau dừa có thể dùng tươi hoặc phơi khô dưới dạng thuốc sắc.

- Liều lượng: 40 - 60g/ngày (loại tươi), 15- 20g/ngày (loại khô).

- Cách chế biến: Tháng 6, 7 âm lịch thu hái về, bỏ phần gốc và rễ, rửa sạch bùn đất rồi phơi cho se, sau đó chặt ngắn 1,5 - 3cm, phơi tiếp cho đến khi khô là được, đóng gói cẩn thận để dùng dần. Nhưng nếu có một lượng lớn thì sau khi phơi khô cần phải sao qua mới bảo quản lâu dài.

Không nên dùng cho người già thận khí hư ,tiểu nhiều, tiểu không tự chủ.

Một số bài thuốc từ cây rau dừa

1-Chữa tiểu buốt rắt, tiểu ra máu (chứng trọc lâm): rau dừa tươi 200g sắc nước uống ngày vài lần (theo Y học cổ truyền Việt Nam).

2-Chữa tiểu ra dưỡng trấp (viêm cầu thận): rau dừa , mã đề mỗi vị 50-100g sắc uống (theo Y học cổ truyền Việt Nam).

3-Chữa phụ nữ có khí hư màu vàng (do tỳ thận thấp nhiệt): rau dừa, rau mã đề, mỗi thứ 100g, lá trinh nữ hoàng cung 2 lá sắc uống ngày 3 lần, một đợt 5-7 ngày (theo Y học cổ truyền Việt Nam).

4-Chữa ho khan (do phế nhiệt): rau dừa 100g, rau má tươi 100g, gừng 3 lát sắc uống (theo Y học cổ truyền Việt Nam).

5-Chữa bệnh trẻ em đầu sài lở: cây tươi giã, vắt nước cốt trộn với dầu mè đắp ngoài (theo Y học cổ truyền Việt Nam).

6-Chữa sỏi tiết niệu: Rau dừa, rau ngò om (rau ngổ), mỗi thứ 100g sắc nước uống ngày 3 lần, uống nhiều ngày (theo Y học cổ truyền Việt Nam).

7-Chữa sốt lên ban sởi: Rau dừa nước, rau kinh giới, rau ngò rí (rau mùi) tươi mỗi vị 40-60g sắc, gừng tươi 3 lát sắc uống ngày vài lần (theo Y học cổ truyền Việt Nam).

8-Trong vú có hòn cục đau nhức, cơ thể mệt mỏi, sút cân: Rau dừa nước loại tươi 40g, lá bồ công anh loại tươi 40g. Hai thứ giã nhỏ đắp vào vú, băng lại. Tác dụng thanh nhiệt, chống viêm, phá kết (làm tan hòn cục) (theo Lương y Trịnh văn Sỹ).

9-Vết thương phần mềm, lâu không liền miệng: Rau dừa nước (dùng ngọn non) 40g, lá vông (dùng lá non) 40g. Hai thứ giã nhỏ, đắp vào vết thương băng lại (theo Lương y Trịnh văn Sỹ).

10-Đái dắt, đái buốt, nước tiểu đỏ: Rau dừa nước, rau mã đề, cỏ mực, lá đinh lăng mỗi thứ 50g, nấu nước uống trong ngày. Tác dụng: chống viêm thanh nhiệt, lợi tiểu. Chỉ dùng vài lần là có hiệu quả (theo Lương y Trịnh văn Sỹ).

11-Đau vùng hố thận, mi mắt sụp, chân tay phù, tiểu ít: Rau dừa nước (khô) 20g, hương nhu trắng 16g, xa tiền 12g, bạch truật 12g, ngải diệp 16g, sinh khương 6g, quế 8g, kiện 10g, trần bì 12g. Ngày 1 thang, sắc 3 lần, uống 3 lần (theo Lương y Trịnh văn Sỹ).

12-Da vàng tiểu vàng, đau nhức hạ sườn phải, tiêu hóa chậm, phân thường táo, do can uất khí trệ: Rau dừa nước (tươi) 30g, đan bì 10g, chi tử 10g, củ đợi 10g, nhân trần 10g, hạ liên châu 10g, đương quy 12g, nam hoàng bá 12g, uất kim 10g, xuyên khung 12g, ích mẫu 12g. Ngày 1 thang, sắc 3 lần uống 3 lần (theo Lương y Trịnh văn Sỹ).

13-Ngứa ngoài da, do thời tiết oi nóng: Rau dừa nước (tươi) 30g, cỏ mực (tươi) 24g, nam hoàng bá 12g, kinh giới 12g, huyền sâm 10g, ngân hoa 10g, liên kiều 10g, sài hồ 12g. Ngày 1 thang, sắc 3 lần uống 3 lần. Trường hợp này cần kiêng: thịt chó, mắm tôm, tôm, cua, ốc, cá mè, vì các thứ này dễ gây dị ứng (theo Lương y Trịnh văn Sỹ).

14-Nước tiểu đục như nước vo gạo, do thận hư, chức năng của thận bị rối loạn: Rau dừa nước tươi 80 -100g nấu nước uống trong ngày, dùng liên tục 10 - 15 ngày. Hoặc rau dừa nước (khô) 20g, hoài sơn 12g, sơn thù 10g, đan bì 10g, trạch tả 12g, thục địa 12g, bạch linh 10g, khởi tử 12g, khiếm thực 12g, đỗ trọng 10g, biển đậu 12g, rau má 20g, đinh lăng 16g, cam thảo đất 16g, trần bì 10g. Ngày 1 thang, sắc 3 lần uống 3 lần (theo Lương y Trịnh văn Sỹ).

15-Điều trị sỏi tiết niệu: Rau dừa nước (khô) 20g, kim tiền thảo 16g, ích mẫu 16g, ké đầu ngựa 12g, đinh lăng 16g, mã đề thảo 16g, trinh nữ 16g, cối xay 16g, lá tre 16g. Ngày 1 thang, sắc 3 lần uống 3 lần. 7 - 10 ngày là 1 liệu trình (theo Lương y Trịnh văn Sỹ).

16-Chữa tiểu buốt rắt, tiểu ra máu (chứng trọc lâm): rau dừa tươi 200g sắc nước uống ngày vài lần (theo Lương y Minh Phúc).

17-Chữa tiểu ra dưỡng chấp (viêm cầu thận): rau dừa, mã đề mỗi vị 50-100g sắc uống (theo Lương y Minh Phúc).

18-Chữa phụ nữ có khí hư màu vàng (do tỳ thận thấp nhiệt): rau dừa, rau mã đề, mỗi thứ 100g, lá trinh nữ hoàng cung 2 lá sắc uống ngày 3 lần, một đợt 5-7 ngày (theo Lương y Minh Phúc).

19-Chữa ho khan (do phế nhiệt): rau dừa 100g, rau má tươi 100g, gừng 3 lát sắc uống (theo Lương y Minh Phúc).

20-Chữa sỏi tiết niệu: Rau dừa, rau ngò om (rau ngổ), mỗi thứ 100g sắc nước uống ngày 3 lần, uống nhiều ngày (theo Lương y Minh Phúc).

21-Chữa sốt lên ban sởi: Rau dừa, rau kinh giới, rau ngò rí (rau mùi) tươi mỗi vị 40-60g sắc, gừng tươi 3 lát sắc uống ngày vài lần (theo Lương y Minh Phúc).
                                                                                              Kỹ sư Hồ Đình Hải

Rau chốc

RAU CHỐC

-Tên gọi khác: Rau Mác Bao, Cỏ Lưỡi Vịt, cây Cùi Dìa.

-Tên tiếng Anh: Heartleaf False Pickerelweed , Oval-Leafed Pondweed

-Tên khoa học: Momochoria vaginalis (Burm.f.) C.Presl ex Kunth.

-Tên đồng nghĩa: M. africana (Solms-Laub.) NEBrown; M. brevipetiolata Verdcourt; M. hastata (L.) Solms-Laub., M. korsakowii Regel & Maackj.

Cây rau chốc

Phân loại thực vật

Bộ (ordo):	Thài lài (Commelinales).
Họ (familia): Chi: Loài:	Lục bình (Pontederiaceae). Monochoria Monochoria vaginalis.

Phân bố

Rau chốc (Monochoria vaginalis) là một loài thực vật có hoa trong Họ Lục bình (Pontederiaceae).Có nguồn gốc ở Châu Á nhiệt đới và trên nhiều quần đảo Thái Bình Dương, là loài cỏ dại quan trọng trên ruộng nước ngọt trũng thấp.

Hiện nay rau chốc lan rộng sang các nước ôn đới như cây trồng thủy sinh làm cảnh và sau đó trở thành loài cỏ dại trên đất ngập nước.

Cây rau chốc thường mọc tốt trong ruộng lúa ngập nước ở các nước khí hậu nóng của Châu Á và Đông Nam Á như ở các nước Iran , Nepal , Thái Lan , Việt Nam, Indinesia, Malaysia, Philippines và Campuchia…

Ngoài ra cây rau chốc còn phát triển mạnh ở Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan, miền Bắc Australia, Fiji và quần đảo Solomon, Hoa Kỳ.

Ở Việt Nam cây rau chốc xuất hiện trên cả nước với nhiều tên gọi khác nhau như: Rau chốc (ở Nam Bộ), Rau mác bao, Cỏ Lưỡi Vịt.

Ở Nam Bộ cây rau chốc là loài cỏ dại trên các ruộng lúa ở ĐBSCL.

Mô tả

Rau chốc (Monochoria vaginalis) là cây thủy sinh thân thảo nhỏ một lá mầm, sống trong đất ngập cạn. Thường phát triển ở ruộng lúa nước. nơi đầm lầy, mương, bờ kênh…

-Thân: Thân ngầm dạng củ nhỏ mọc thẳng đứng trong đất, thân giả ngắn, xốp. do các bẹ lá họp thành, cao 10-30 cm.

-Rể: Rể chùm màu trắng mọc từ thân ngầm với nhiều rể con ngắn mọc trong bùn.

-Lá: Lá hẹp ở giai đoạn đầu và có 6-8 lá hình thuôn hoặc hình tim dài, màu xanh sáng bóng. Lá có cuống dài 15-20 cm, rộng 1-2 mm, mềm xốp, gốc cuốn phát triển thành bẹ ôm thân, cuống có nhiều gân sọc.

-Hoa: Chùm hoa là gié dài 3 - 6 mm, mọc ở bẹ, cuống ngắn. Màu xanh tím hoặc màu hoa cà, lá đài rộng hơn cánh hoa, nhị thường 5, bầu không cuống.

-Quả: Quả nang dài khoảng 1 cm, khi chín tách thành 3 mảnh, nhiều hạt tròn.

-Hạt: Hạt nhỏ, hình thuôn dài khoảng 1 mm. Cây sinh sản bằng hạt.

Lá non và cuống lá được dùng để luộc, xào hay nấu canh ăn. Củ làm thuốc bổ dưỡng, thuốc cầm máu, chữa mụn nhọt..

Chú ý! Không nên lầm lẩn giữa cây Rau chốc (hay Rau mác bao) với Rau mác (hay Rau mác thuôn) có kích thước lớn hơn và lá có hình mũi tên.

Thành phần hóa học

Trong thân, lá rau chốc có 85,6% nước 3,1% protid 8,2% glucid, 1,7% xơ, 1,4% tro, 2,6mg% caroten và 26,2% vitamin C.

Bẹ, lá rau chốc không độc, dùng làm rau ăn được. Thân lá dùng làm thức ăn cho lợn. Ngọn và lá non dùng làm rau cho người.

Cách dùng

a-Rau chốc được dùng làm rau

Ở vùng nông thôn các nước Đông Nam Á rau chốc hay rau mác bao được dùng làm món rau để ăn sống hay luộc, xào, muối dưa...

Ở Campuchia rau chốc được bán ở chợ, dùng ăn với lẩu mắm.

Ờ Nam Bộ rau chốc được chế biến thành những món rau như sau:

1-Dùng làm rau sống: Bẹ và lá non của cây rau chốc có thể dùng làm rau sống để ăn trực tiếp.

2-Dùng để bóp gỏi: Bẹ của cây rau chốc tuốt bỏ lá có thể dùng để bóp gỏi ăn sống.

3-Dùng để luộc: Bẹ và lá non của cây rau chốc có thể dùng để luộc với các loại rau khác.

4-Dùng để xào: Bẹ và lá của cây rau chốc có thể dùng để xào với các loại rau rừng khác.

5-Dùng để muối dưa: Bẹ của cây rau chốc tuốt lá có thể dùng để muối dưa chua với rau muống, bông súng...

Ở Nam Bộ rau chốc thường được ăn kèm với bồng bồng và chắm với mắm kho. Nên phương ngôn có câu: “Bồng bồng, rau chốc, mắm kho” để chỉ món ăn đạm bạc của người nông dân xưa kia khi còn khó khăn.

b-Rau chốc dùng làm thức ăn chăn nuôi

Toàn cây rau chốc rửa sạch còn dùng làm thức ăn cho cá , gà vịt. Thân lá nấu chín còn làm thức ăn cho lợn.

c-Rau chốc được dùng làm thuốc

Theo đông y cây rau chốc có vị đắng, tính bình, có tác dụng thanh nhiệt giải độc, tiêu thũng bài nung, lợi niệu.

Ăn rau chốc sống, luộc, xào có tác dụng thanh nhiệt, giải độc.
                                                                                                  Kỹ sư Hồ Đình Hải

Quá trình đô thị hóa trên thế giới

Tỷ lệ dân số thành thị ngày càng tăng.

+Điều kiện hình thành đô thị

Khi sản xuất vượt nhu cầu tiêu dùng xảy ra quá trình trao đổi hàng hóa. Từ trao đổi hàng hóa hình thành thi trường hàng hóa và sự phân công lại lao động xã hội. Những trung tâm trao đổi hàng hóa trở thành nơi tập trung đông đúc dân cư, phát triển thành đô thị.

Các đô thị xuất hiện ở những nơi trung tâm dân cư, kinh tế và chính trị của một quốc gia hay khu vực.

Các đô thị đã xuất hiện từ các nền văn hóa cổ đại, phát tiển tăng dần trong thời kỳ trung cổ và phát triển mạnh mẽ trong thời kỳ công nghiệp hóa.

Hiện nay tốc độ phát triển đô thị trên thế giới đang đạt đến đỉnh cao, nhất là ở các nước đang phát triển.

+Quá trình phát triển đô thị trong thế kỷ 20

Trong thế kỷ 20 quá trình phát triển đô thị xảy ra với tốc độ nhanh chóng so với hàng ngàn năm trước đó.

-Vào năm 1900 đã có 220 triệu cư dân thành thị (chiếm 13%) trên toàn thế giới.

Năm 1900, những thành phố đông dân nhất thế giới thuộc về Bắc Mỹ và Châu Âu. Cuối thế kỷ 20 chỉ có 3 thành phố Tokyo, New York và Los Angeles là những thành phố công nghiệp.

-Vào năm 1910, Tại Hoa Kỳ, bắt đầu thời kỳ đô thị hóa tăng tốc vào cuối thập niên 1910, các nhà nghiên cứu cho biết ở thời điểm này Hoa Kỳ còn 21% dân số sống ở nông thôn. Mặc dù một số tiểu bang Maine, Mississippi, Vermont và Tây Virginia - vẫn còn đa số nông thôn. Tại Bắc Carolina, một phần lớn nông thôn vẩn còn đến cuối những năm 1980.

Trong khi dân số đô thị của thế giới đã tăng trưởng rất nhanh chóng (từ 220.000.000 người trong năm 1900 đến 2.800.000.000 người trong năm 2000) trong thế kỷ 20, trong vài thập kỷ tiếp theo sẽ thấy một quy mô chưa từng thấy của phát triển đô thị trong thế giới phát triển. 

-Vào năm 1950 đã có 732 triệu cư dân thành thị (chiếm 29%) trên toàn thế giới.

-Đến năm 1990, 75% dân số của Hoa Kỳ sống ở các thành phố.

+Quá trình phát triển đô thị trong thập niên đầu thế kỷ 21

-Từ năm 2000-2015, 11 siêu thành phố được dự báo được mức tăng dân số dưới 1,5% và năm thành phố sẽ ở với tốc độ tăng trưởng dân số trên 3%.

-Vào năm 2003 đã có 3 tỷ cư dân thành thị (chiếm 48% )trên toàn thế giới. Dân số nông thôn chiếm 3,2 tỷ người.

Tỷ lệ người dân sống trong các siêu thành phố (từ 10 triệu người trở lên) là nhỏ. Năm 2003, 4% dân số thế giới cư trú tại các siêu thành phố.Khoảng 25% dân số thế giới và một nửa dân số đô thị sống trong các khu định cư đô thị với ít hơn 500.000 dân.

Với 35 triệu dân vào năm 2003, Tokyo cho đến nay là tích tụ đô thị đông dân nhất. Sau Tokyo, lớn nhất agglomerations tiếp theo đô thị trên thế giới là Mexico City (18,7), New York-Newark (18,3), São Paulo (17,9) và Mumbai (Bombay) (17,4). Vào năm 2015, Tokyo sẽ vẫn là tích tụ đô thị lớn nhất với 36 triệu dân, tiếp theo là Mumbai (Bombay) (22,6), Delhi (20,9), Mexico City (20.6) và São Paulo (20).

Quỹ Dân số Liên Hiệp Quốc và các cơ quan Liên Hợp Quốc cho biết nhân sẽ phải trải qua một "cuộc cách mạng trong suy nghĩ" để đối phó với việc tăng gấp đôi dân số đô thị ở Châu Phi và Châu Á. Làn sóng đô thị hóa chưa từng có này cung cấp cơ hội tiềm năng hoặc thất bại thảm hại. 

Trong đó có 4% dân số thế giới cư trú tại các siêu thành phố. Khoảng 25% dân số thế giới và một nửa dân số đô thị sống trong các khu định cư đô thị với ít hơn 500.000 dân.

-Trong số 20 siêu thành phố được xác định trong năm 2003, gần một nửa tăng trưởng dân số dưới 1,5% từ năm 1975 đến năm 2000 và chỉ sáu thành phố đã tăng trưởng ở mức trên 3%. 

- Liên quan đến các xu hướng mô tả ở trên, ba phần tư của tất cả các chính phủ báo cáo rằng họ không hài lòng với sự phân bố không gian của các quần thể của họ. Các nước đang phát triển (79%) có nhiều khả năng hơn so với các nước phát triển (65%) báo cáo sự không hài lòng. Các nước đang phát triển cũng có khả năng đã áp dụng chính sách để cải thiện phân bố không gian.

Với 35 triệu dân vào năm 2003, Tokyo cho đến nay là tích tụ đô thị đông dân nhất. Sau Tokyo, lớn nhất agglomerations tiếp theo đô thị trên thế giới là Mexico City (18,7), New York-Newark (18,3), São Paulo (17,9) và Mumbai (Bombay) (17,4). Vào năm 2015, Tokyo sẽ vẫn là tích tụ đô thị lớn nhất với 36 triệu dân, tiếp theo là Mumbai (Bombay) (22,6), Delhi (20,9), Mexico City (20.6) và São Paulo (20).

Các đô thị lớn không nhất thiết phải trải qua sự tăng trưởng dân số nhanh chóng. Trong số 20 siêu thành phố được xác định trong năm 2003, gần một nửa tăng trưởng dân số dưới 1,5% từ năm 1975 và 2000 và chỉ sáu siêu thành phố đã tăng trưởng ở mức trên 3%. 

Quá trình đô thị hóa đã được nâng cao trong khu vực phát triển hơn, nơi mà 74% dân số sống trong năm 2003. 

Ngược lại, dân số đô thị của vùng phát triển hơn được dự kiến ​​sẽ tăng rất chậm, từ 0,9 tỷ người trong năm 2003 đến1 tỷ người vào năm 2030. Trung bình hàng năm tỷ lệ tăng trưởng dân số này được dự kiến ​​sẽ là 0,5%, so với 1,5% ghi nhận trong suốt nửa thế kỷ trước.

-Vào năm 2005 đã có 3.200.000 cư dân đô thị (chiếm 49%) trên toàn thế giới.

-Đến năm 2007 dân số thành thị trên thế giới vượt quá mốc 50%, đánh dấu lần đầu tiên trong lịch sử thế giới sẽ có cư dân đô thị nhiều hơn so với cư dân nông thôn. 

Vào tháng 5/2007 một sự kiện quan trọng xảy ra khi dân số trái đất đã có số số dân cư đô thị cao hơn dân cư nông thôn. Ngày 23/5/2007 là đại diện cho 1 cột mốc quan trọng lớn về nhân khẩu học được gọi là ngày "đô thị Thiên niên kỷ".

-Wimberley nói rằng ngày 23 tháng 5 năm 2007, đánh dấu một cuộc gọi "mayday" cho tất cả các công dân có liên quan của thế giới.

-Vào năm 2010 đã có 51,3% dân số thế giới sống ở thành thị.

+Quá trình phát triển đô thị tính đến năm 2011

+Trong năm 2011 trên thế giới có 796 khu dân cư đô thị có từ 500.000 người trở lên được xác định.

+Trong năm 2011 trên thế giới có 205 khu dân cư đô thị có từ 2.000.000 người trở lên được xác định. Trong đó gồm:

-Châu Phi : 25

-Châu Á : 105

-Châu Úc : 2

-Châu Âu : 21

-Bắc Mỹ : 31

-Nam Mỹ : 22

+Trong năm 2011 trên thế giới có 65 khu dân cư đô thị có từ 5.000.000 người trở lên được xác định. Trong đó gồm :

-Châu Phi : 12

-Châu Á : 31

-Châu Úc : 0

-Châu Âu : 7

-Bắc Mỹ : 8

-Nam Mỹ : 7

+Trong năm 2011 trên thế giới có 27 siêu thành phố với dân số trên 10.000.000 người, được liệt kê trong bảng sau:

Hạng	Thành phố	Thuộc nước	Dân số	Diện tích km2	Mật độ /km2	Nguồn
1	Tokyo -Yokohama  (Keihin )	Nhật Bản	36.690.000	9065	4.050	D / B
2	Delhi	Ấn Độ	22.630.000	1567	14.440	D / B
3	Seoul - Incheon	Hàn Quốc	22.525.000	2163	10.410	C / B
4	Jakarta ( Jabodetabek )	Indonesia	22.245.000	2784	7.990	C / B
5	Metro Manila	Việt Nam	21.295.000	1425	14.940	C / B
6	Mumbai (Bombay)	Ấn Độ	21.290.000	777	27.400	D / B
7	New York	Hoa Kỳ	20.710.000	11264	1.840	H / H
8	São Paulo	Brazil	20.395.000	2914	7.000	D / B
9	Mexico City	Mexico	19.565.000	2020	9.690	D / B
10	Thượng Hải	Trung Quốc	18.665.000	2914	6.410	L / B
11	Cairo	Ai Cập	17.550.000	1709	10.270	E / B
12	Osaka - Kobe - Kyoto  (Keihanshin )	Nhật Bản	17.005.000	3212	5.290	C / B
13	Kolkata (Calcutta)	Ấn Độ	15.835.000	803	19.720	D / B
14	Thâm Quyến	Trung Quốc	15.250.000	1671	9.130	F / B
15	Los Angeles	Hoa Kỳ	14.940.000	5812	2.570	H / H
16	Bắc Kinh	Trung Quốc	14.170.000	3302	4.290	L / B
17	Moscow	Nga	13.680.000	4533	3.020	C / B
18	Karachi	Pakistan	13.460.000	881	15.280	D / B
19	Istanbul	Thổ Nhĩ Kỳ	13.275.000	1399	9.490	E / B
20	Buenos Aires	Argentina	13.125.000	2681	4.900	D / B
21	Đông Quan	Trung Quốc	12.205.000	1450	8.420	F / B
22	Rio de Janeiro	Brazil	11.990.000	2020	5.940	D / B
23	Quảng Châu - Phật Sơn	Trung Quốc	11.905.000	2266	5.250	E / B
24	Dhaka	Bangladesh	11.485.000	324	35.450	C / B
25	Lagos	Nigeria	10.855.000	997	10.890	D / B
26	Paris	Pháp	10.485.000	3043	3.450	D / B
27	Nagoya (Chūkyō )	Nhật Bản	10.035.000	4015	2.500	C / B

Nguồn: Ủy Ban dân số Liên hợp Quốc 2012.

+Những dự báo quá trình phát triển đô thị từ nay (2011) cho đến năm 2050.

- Dự báo vào năm 2015, Tokyo sẽ vẫn là đô thị lớn nhất với 36 triệu dân, tiếp theo là Mumbai (Bombay) (22,6 triệu), Delhi (20,9 triệu), Mexico City (20.6 triệu) và São Paulo (20 triệu). Từ 2000 năm 2015, 11 siêu thành phố được dự báo được mức tăng dân số dưới 1,5% và 5 thành phố sẽ ở tốc độ tăng trưởng dân số trên 3%.

- Dự báo tới năm 2020, New York và Los Angeles sẽ không còn đứng trong số 10 các thành phố đông dân nhất thế giới nữa, thay vào đó là Dhaka của Bangladesh, Karachi của Pakistan, và Jakarta của Indonesia. Và Tokyo - thành phố công nghiệp duy nhất ở Châu Á trong danh sách này cũng bị thay thế bởi Bombay của Ấn Độ.

-Dự báo đến năm 2030 sẽ có khoảng 5 tỷ người sống ở đô thị, chiếm khoảng 60-61% dân số thế giới. Dân số nông thôn khoảng 3,2 tỷ người. Dân số đô thị ở Châu Á và Châu Phi sẽ tăng lên 1,7 tỷ người. Dân số đô thị sẽ được lớn hơn số người sống ở Trung Quốc và Hoa Kỳ cộng lại.

Trong thời kỳ 2000-2030, dân số đô thị của thế giới được dự báo sẽ tăng trưởng với tốc độ trung bình hàng năm là 1,8%, gần gấp đôi tỷ lệ dự kiến ​​cho tổng dân số thế giới (gần 1% một năm). Gia tăng dân số nhanh chóng trong các đô thị của các khu vực kém phát triển, trung bình 2,3% một năm.

Vào lúc này, tỷ lệ tăng trưởng dân số đô thị của thế giới sẽ tăng gấp đôi trong 38 năm.

Hầu như tất cả sự tăng trưởng của dân số của thế giới dự kiến ​​sẽ được hấp thụ bởi các khu vực đô thị của các khu vực kém phát triển. 

Đến năm 2017, số lượng cư dân đô thị sẽ bằng số lượng người dân nông thôn ở các vùng kém phát triển.

Ngược lại, dân số đô thị của vùng phát triển hơn được dự kiến ​​sẽ tăng rất chậm, từ 0,9 tỷ người trong năm 2003 đến1 tỷ người vào năm 2030. Trung bình hàng năm tỷ lệ tăng trưởng dân số này được dự kiến ​​sẽ là 0,5%, so với 1,5% ghi nhận trong suốt nửa thế kỷ trước.

Tỷ lệ dân số sống ở khu vực thành thị được dự kiến ​​sẽ tăng lên 82% vào năm 2030. Thị phần của dân số đô thị thấp hơn ở các vùng kém phát triển: 42% ở khu vực thành thị vào năm 2003, và dự kiến ​​sẽ tăng lên 57% vào năm 2030.

- Vào năm 2030 tăng gấp đôi dân số đô thị ở Châu Phi và Châu Á tăng gấp đôi so năm 2003. Sẽ có hậu quả có hại nếu chính phủ không chuẩn bị cho sự tăng trưởng tới. 

-Đến năm 2030, điều này được dự kiến sẽ sưng lên đến gần 5000000000. 

-Nhiều cư dân đô thị mới sẽ được người nghèo. Tương lai của họ, tương lai của các thành phố ở các nước đang phát triển, tương lai của nhân loại chính nó, tất cả phụ thuộc rất nhiều vào quyết định ngay bây giờ để chuẩn bị cho sự tăng trưởng này. 

-Trong khi dân số đô thị của thế giới đã tăng trưởng rất nhanh chóng (220.000.000-2800000000) trong thế kỷ 20, trong vài thập kỷ tiếp theo sẽ thấy một quy mô chưa từng thấy của phát triển đô thị trong thế giới phát triển. 

-Năm 2030 ở Châu Phi và Châu Á, dân số đô thị sẽ tăng gấp đôi so với năm 2000. Đó là, tích lũy đô thị phát triển của hai khu vực này trong khoảng toàn bộ lịch sử sẽ được lặp lại ở một thế hệ duy nhất. 

-Đến năm 2030, các thị trấn và thành phố của các nước đang phát triển sẽ chiếm 81% của dân số đô thị trên toàn thế giới. 

- Agglomerations đô thị lớn không nhất thiết phải trải qua sự tăng trưởng dân số nhanh chóng. 

-Dự báo đến năm 2050 sẽ có khoảng 6 tỷ người sống ở đô thị, chiếm khoảng 75% dân số thế giới.

+Những hệ quả của quá trình đô thị hóa

-Việc đô thị hóa là một xu thế tất yếu

-Vì lợi ích và xu thế của nhân loại, để phát triển trên thế giới phải  chuẩn  bị cho  quá trình đô thị hóa tăng vọt. 

-Đô thị hóa là không thể tránh khỏi, không thể dừng lại. Vì vậy, để chuẩn bị cho nó và, hơn là tập trung vào các biện pháp để tránh hoặc để loại trừ những người từ các thành phố, làm cho chắc chắn rằng họ có quyền truy cập vào các dịch vụ như y tế và trường học Và những gì chúng tôi. Nồng độ của người dân tập trung các vấn đề, ​​mà còn tập trung các giải pháp.

-Thành phố là nơi tuyệt vời và không nên được xem xét tiêu cực. Ví dụ, người ta có thể dễ dàng truy cập các dịch vụ cơ bản hơn ở nông thôn. Trong khi thành phố có thể có nghèo đói, họ cũng cung cấp một lối thoát khỏi cảnh nghèo đói. Lưu ý không một quốc gia trong thời đại công nghiệp đã từng đạt được tăng trưởng kinh tế đáng kể mà không có quá trình đô thị hóa.

-Lưu ý số lượng người dân sống ở các thành phố ở châu Phi và châu Á đang gia tăng khoảng một triệu mỗi tuần. Cảnh báo hành động toàn cầu phải được thực hiện ngay bây giờ để giúp các thành phố chuẩn bị cho sự tăng trưởng và đầu ra khỏi vấn đề kinh tế và xã hội trước khi quá muộn. 

-Các siêu thành phố từ 10 triệu dân trở lên sẽ tiếp tục phát triển, hầu hết mọi người sẽ sống trong các đô thị cỡ trung từ 500.000 người hoặc ít hơn. 

-Mối quan hệ giữa cư dân thành thị và cư dân nông thôn

-Liên Hợp Quốc nhấn mạnh rằng kết quả tăng trưởng đô thị nhiều nhất từ sự gia tăng tự nhiên, đó là người được sinh ra ở các thành phố, hơn là từ di cư. Nó nói rằng các nhà hoạch định chính sách có thể làm giảm tốc độ tăng trưởng bằng cách hỗ trợ các biện pháp như sáng kiến giảm nghèo, giáo dục, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em gái, và các biện pháp y tế, bao gồm cả sức khỏe sinh sản và các dịch vụ kế hoạch hóa gia đình. 

-Tốc độ và quy mô của sự tăng trưởng đô thị sẽ yêu cầu một cuộc cách mạng trong tư duy. 

-Phần lớn người dân sống ở các thành phố mới phát triển là những người nghèo và một nửa dân số dưới 25 tuổi. Những người trẻ có nhu cầu đặc biệt, phải đảm bảo có các giải pháp giáo dục thích hợp tại chỗ, bởi vì đô thị hóa có thể cung cấp những gì tồi tệ nhất của nó, đó là tội phạm, nạn mù chữ và tất cả những tệ nạn.

+Những vấn đề bất cập khi dân số đô thị phát triển nhanh

-Các hệ quả của việc phát triển đô thị ồ ạt.

-Trong hơn 50 năm qua, thế giới đã chứng kiến ​​một sự tăng trưởng đáng kể của dân số đô thị. Tốc độ và quy mô của sự tăng trưởng này, đặc biệt là tập trung ở các khu vực kém phát triển, tiếp tục đặt ra những thách thức lớn đối với từng quốc gia cũng như cộng đồng thế giới. Giám sát những phát triển và tạo ra môi trường đô thị bền vững vẫn còn những vấn đề rất quan trọng về chương trình nghị sự phát triển quốc tế.

-Tăng thêm sức ép về không gian, hạ tầng cơ sở và các nguồn của đô thị, dẫn đến phân biệt xã hội và tình trạng nghèo đói ở các thành phố. Áp lực về cải thiện điều kiện sống đè nặng lên chính quyền các nước, đặc biệt là các nước đang phát triển.

-Sự tăng dân số của các thành phố diễn ra chủ yếu ở các nước nghèo, nhưng các nước công nghiệp phát triển cũng không thoát khỏi những áp lực của quá trình đô thị hóa. Ở các nước này, nhiều người có học thức cũng rời nông thôn ra thành thị tìm kiếm cơ hội tốt hơn.

-Sự phát triển nhanh chóng của các thành phố dẫn đến sức ép về hạ tầng cơ sở, thể hiện rõ nhất ở các vấn đề vệ sinh, y tế và tội phạm. Những người không có kiến thức và tay nghề từ nông thôn ra thành phố thường phải làm những công việc chân tay, thu nhập thấp dễ dẫn đến trộm cắp. Ước tính 25-30% dân thành thị hiện sống trong điều kiện khó khăn về nhà ở hoặc sống tạm bợ trên đường phố, thiếu điện, nước và các điều kiện vệ sinh khác.

-Những khu ổ chuột thành thị không chỉ gây các bệnh truyền nhiễm như ỉa chảy, thương hàn, viêm dạ dày ruột, mà còn lan truyền các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục, kể cả HIV/AIDS.

-Dân cư đô thị và nông thôn phụ thuộc rất nhiều vào nhau. Đô thị tinh chỉnh và xử lý hàng hoá nông thôn cho người tiêu dùng ở cả đô thị và nông thôn. Đô thị cần nguồn tài nguyên nông thôn - bao gồm cả cộng đồng người dân nông thôn giúp cung cấp nhu cầu thiết yếu cho đô thị. Không khí sạch, nước, thực phẩm, rau quả, chất xơ, các sản phẩm rừng và khoáng chất có nguồn ở nông thôn. Thành phố không thể đứng một mình, phải phụ thuộc vào nguồn tài nguyên nông thôn.

Mặc dù tài nguyên thiên nhiên và xã hội nông thôn là cần thiết cho người dân thành thị và ngược lại người dân nông thôn cũng hưởng lợi từ các đối tác đô thị của họ. 

-Bản đồ điều kiện chất lượng cuộc sống của Hoa Kỳ cho thấy rằng nghèo đói và đạt được học vấn thấp được tập trung ở khu vực nông thôn - đặc biệt là nông thôn miền Nam - nơi có thức ăn, nước và tài nguyên rừng của quốc gia. Nhiều nơi trên thế giới, nông thôn nghèo đói tồi tệ hơn nhiều so với ở Hoa Kỳ.

-Các giải pháp khắc phục hệ quả đô thị hóa quá mức

-Nhằm hạn chế đô thị hóa quá mức, chính phủ các nước, đặc biệt là các nước đang phát triển, thực hiện những chương trình hạn chế di cư ra thành thị bằng cách cải thiện hệ thống cơ sở hạ tầng, khuyến khích phát triển công nghiệp tại nông thôn để tạo việc làm cho nông dân. Các nước phát triển có thể tăng cường viện trợ cho các nước nghèo, giúp giải quyết các vấn đề liên quan tới đô thị hóa.

-Những phát hiện bởi Quỹ Quốc tế về chương trình phát triển nông nghiệp là 1,2 tỷ dân số thế giới sống dưới 1 USD sức mua mỗi ngày. Trên toàn cầu, ba phần tư của những người nghèo sống ở nông thôn.

-Ngoài việc có một phần không cân xứng của đói nghèo của thế giới, khu vực nông thôn cũng nhận được rác thải đô thị. Trong trao đổi cho các nguồn lực tự nhiên sử dụng được sản xuất bởi người dân nông thôn cho người dân đô thị, nông thôn là nơi nhận được các sản phẩm chất thải - không khí ô nhiễm, nước bị ô nhiễm, và chất thải rắn, độc hại thải ra bởi những người ở các thành phố.

-Cho đến nay, thành phố đang nhận được bất cứ nhu cầu tài nguyên có thể có được từ khu vực nông thôn. Nhưng cho nông thôn nghèo đói toàn cầu, các câu hỏi nông thôn-đô thị cho tương lai là không chỉ là những gì người dân nông thôn và những nơi có thể làm cho đa số đô thị của thế giới mới. Thay vào đó, phần lớn các đô thị có thể làm cho người nghèo nông thôn và các nguồn lực mà các thành phố phụ thuộc cho sự tồn tại? Tương lai bền vững của thế giới đô thị mới cũng có thể phụ thuộc vào câu trả lời.

-Cho đến gần đây, các khu định cư nông thôn là tâm điểm của nghèo đói và đau khổ của con người. Tất cả các biện pháp của nghèo đói, cho dù dựa trên tiêu thụ, thu nhập hoặc chi tiêu, cho thấy nông thôn nghèo sâu hơn và rộng rãi hơn ở các thành phố. 

-Các trung tâm đô thị trên toàn bộ được cung cấp truy cập tốt hơn tới sức khỏe, giáo dục, cơ sở hạ tầng cơ bản, kiến thức, thông tin và cơ hội. Những phát hiện này là dễ hiểu trong quan điểm của phân bổ ngân sách, tập trung các dịch vụ và những lợi ích vô hình khác của thành phố. 

-Tuy nhiên, nghèo đói, bây giờ tăng nhanh hơn ở khu vực thành thị so với khu vực nông thôn nhưng đã nhận được sự quan tâm ít. Các số liệu thống kê tổng hợp che giấu sự bất bình đẳng sâu sắc và độ bóng trên nồng độ khắc nghiệt của đói nghèo trong thành phố. Hầu hết các đánh giá thực sự đánh giá thấp quy mô và chiều sâu của đói nghèo thành thị. 

-Hàng trăm triệu người sống trong nghèo đói ở các thành phố của các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình, và con số của họ chắc chắn sưng lên trong những năm tới. 

-Hơn một nửa dân số đô thị là dưới mức nghèo đói ở Angola, Armenia, Azerbaijan, Bolivia, Chad, Colombia, Georgia, Guatemala, Haiti, Madagascar, Malawi, Mozambique, Niger, Sierra Leone và Zambia. 

-Nhiều nước khác có 40 để 50% sống dưới mức nghèo khổ, bao gồm Burundi, El Salvador, Gambia, Kenya, Cộng hòa Kyrgyz, Moldova, Peru và Zimbabwe. Nhiều quốc gia khác sẽ được bao gồm trong danh sách này nếu ngành, nghề của họ nghèo thực hiện trợ cấp cho các chi phí thực sự của thực phẩm không cần thiết ở khu vực thành thị. 

-Đô thị quản lý yếu kém thường lãng phí những lợi thế và tiềm năng đô thị đô thị xoá đói giảm nghèo. Mặc dù nghèo đói đô thị đang phát triển nhanh hơn ở các vùng nông thôn, cơ quan phát triển đã chỉ gần đây mới bắt đầu đánh giá cao rằng họ cần can thiệp mới để tấn công các gốc rễ của nó. 

-Trưởng Chi nhánh của Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc Huy động nguồn lực, Jean-Noel Wetterwald, nói rằng sự bùng nổ đô thị có thể được quản lý nếu các chính phủ chuẩn bị cho nó. 

Tóm lại quá trình đô thị hóa đồng nghĩa với quá trình làm cho người dân đô thị tách rời với nông thôn, tách rời với môi trường tự nhiên, lệ thuộc vào nếp sống thành thị. Không có điều kiện tiếp xúc với nguồn rau quả tự nhiên, mặc dù có ăn rau quả nhưng chủ yếu là hàng hóa nông sản thâm canh với nhiều hóa chất như phân bón hóa học, thuốc BVTV, chất kích thích tố tăng trưởng thực vật, giống lai tạo cho sản lượng cao…Rau quả tuy nhiều về số lượng, bắt mắt về mẫu mã, hình thức chứ không phải nguồn rau quả tinh khiết, đặc biệt là nguồn rau rừng như nông dân ở nông thôn nơi xa xôi, hẻo lánh còn tiếp cận được.

                                                                                                Kỹ sư Hồ Đình Hải